Wat is artrose?

Artrose ontstaat door slijtage van het kraakbeen. Het veroorzaakt veel gewrichtspijn en leidt uiteindelijk tot een min of meer ernstige handicap.

De kans op artrose neemt duidelijk toe naarmate men ouder wordt. 80% van de 70-plussers lijdt eraan. Al kunnen we artrose nog niet genezen, verschillende medicijnen en behandelingen kunnen de pijn aanzienlijk verminderen.

 Om verlamming te voorkomen, kan het plaatsen van een heup- of knieprothese helpen. Met deze prothese kunnen oudere mensen met artrose zich nog heel wat jaren zelfstandig redden. Een goed vooruitzicht voor veel artrosepatiënten in België…

 Wat is artrose en wat zijn de symptomen?

Artrose, ook wel osteoartrose genoemd, is een ziekte die wordt veroorzaakt door degeneratie van het kraakbeen in de gewrichten. Het is een chronische ziekte. Hoe vroeger de diagnose wordt gesteld, hoe beter de patiënt geholpen kan worden.

Om het dagelijks leven van ouderen met artrose te verlichten, zijn preventie en zorg essentieel. “Artrose op de juiste manier behandelen, betekent de kwaliteit van leven en van de gezondheid van senioren verbeteren”, benadrukt Yves Henrotin, van de Universiteit Luik en voorzitter van de Artrose Stichting. "Het verlichten van artrose verhoogt de mobiliteit en voorkomt het ontstaan ​​van andere ziekten die verband houden met veroudering." (rtbf.be)

De symptomen die door artrose worden veroorzaakt, variëren van persoon tot persoon en zijn over het algemeen als volgt:

• Pijn in de gewrichten wanneer de persoon beweegt. Deze pijn neemt meestal toe naarmate de dag vordert en kan zelfs de slaap verstoren

• Toename van botgroei rond het gewricht

• Gevoeligheid van het gewricht bij druk 

• Krakend geluid bij bewegen

• Stijfheid en een gebrek aan flexibiliteit in het gewricht. Dit komt vooral 's ochtends voor, na een periode van immobiliteit. 

• Stijfheid bij temperatuurschommelingen.

• Ontsteking die pijn, roodheid en zwelling veroorzaakt. 

Hoe kan de diagnose artrose worden gesteld?

De diagnose artrose wordt gesteld aan de hand van een klinisch onderzoek van de gewrichten waarbij eventuele misvormingen worden opgespoord. Een uitgebreide fluoroscopie kan de diagnose bevestigen.

Tijdens het onderzoek kunnen 4 dingen opvallen:

• ·   Vernauwing van de ruimte tussen de gewrichten ten gevolge van slijtage van het kraakbeen.
• ·   Een gat in het bot rond het gewricht.
• ·   Botgroei of osteofyten (botuitsteeksels)
• ·   Condensatie van het bot onder het kraakbeen.

Welke vormen van artrose zijn er? 

We kennen twee vormen van artrose:

• Primaire artrose is artrose die optreedt bij een persoon die niet aan een ziekte lijdt of die er geen aanleg voor heeft. 
• Secundaire artrose komt voor bij mensen die al een gewrichtsaandoening hebben, zoals jicht, lupus of reumatoïde artritis. Het kan voorkomen bij jongere mensen die een blessure hebben opgelopen op het werk of tijdens het sporten.

Personen met een onderliggende ziekte, zoals diabetes en hemochromatose, zijn ook vatbaar voor artrose. Daarnaast kunnen sommige gewrichtsoperaties leiden tot artrose. Bovendien vormt de bewegingsbeperking die artrose veroorzaakt een risicofactor voor andere ziekten zoals diabetes, trombose en een hartinfarct.

Hoe ontstaat artrose? 

Kraakbeen kan krimpen door ouderdom, na een blessure of door overgewicht. Dit kan soms zeer scherpe pijn veroorzaken, stijfheid of een zwelling in de heup-, knie-, nek-, hand- of ruggewrichten. Helaas werken de aangetaste gewrichten minder goed vanwege dit versleten kraakbeen. Het kraakbeen wordt ook niet meer opnieuw aangemaakt.

Omdat artrose invaliditeit kan veroorzaken, moet de ziekte zo snel mogelijk worden opgespoord en effectief worden behandeld: hiervoor zijn medicijnen en aangepaste revalidatie noodzakelijk.

Wat zijn de risicofactoren voor artrose?

Artrose komt vaker bij vrouwen voor dan bij mannen. Het ontstaat met name tijdens de menopauze, juist vanwege de afname van het oestrogeen dat een beschermend effect heeft op de werking van kraakbeencellen.

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken die bij sommige mensen artrose kunnen veroorzaken. De twee meest voorkomende oorzaken zijn: 

• De leeftijd: artrose komt voor bij bijna 90% van personen die ouder zijn dan 75 jaar. 
• Overgewicht: het verband tussen obesitas en artrose van de dragende en niet-dragende gewrichten is aangetoond. Het is daarom belangrijk om uw Body Mass Index (BMI) in de gaten te houden. Uw BMI moet lager zijn dan 25 (daarboven is er sprake van overgewicht) en absoluut lager dan 29 (hierboven spreken we over obesitas). 

Naast overgewicht en de aan leeftijd gerelateerde risico's, zijn er nog andere factoren die kunnen leiden tot artrose. Denk hierbij aan:

• Bepaalde factoren die te maken hebben met belasting, zoals het dragen van zware voorwerpen

• Bepaalde genetische factoren

• Een ontsteking (vooral bij artritis)

• Ziektes van botten en gewrichten, zoals osteoporose

• Herhaalde overbelasting van een gewricht, botbreuken en botschade

• Gebrek aan lichamelijke activiteit en immobiliteit kunnen leiden tot artrose. Maar ook te veel bewegen kan artrose tot gevolg hebben.

• Breuken, verzwikkingen en verstuikingen veroorzaken letsel aan de gewrichten. Dit letsel kan op zijn beurt leiden tot gewrichtsslijtage en symptomen van artrose.

Als een persoon een gewrichtsaandoening heeft waarvan bekend is dat het artrose bevordert, moet deze persoon een preventieve medische behandeling ondergaan om het ontstaan ​​van deze ziekte te voorkomen. Dit type behandeling bestaat. Bespreek het met uw arts. 

Niet alleen het gebrek aan beweging en sporten bevordert het ontstaan van artrose, maar ook te veel en plotseling bewegen, het tillen van te zware lasten of te lang staan.

Kunnen we het risico op artrose voorkomen of verminderen? 

Verschillende preventieve maatregelen kunnen het ontstaan ​​van artrose helpen voorkomen.

De voordelen van lichaamsbeweging

Het is inmiddels bekend dat regelmatig bewegen of sporten een essentiële rol speelt bij de preventie van artrose. Tijdens fysieke of sportieve handelingen worden de spieren namelijk sterker en krijgen de gewrichten een optimale zuurstoftoevoer. Om artrose te voorkomen, is het heel goed om drie keer per week te wandelen (vooral nordic walking op vlak terrein), te zwemmen en te fietsen.Bovendien beschermen sterke spieren de gewrichten beter en zijn deze minder vatbaar voor artrose. Wees wel matig met sporten want, zoals we al eerder hebben aangegeven, kan overmatige sportbeoefening zoals rugby, voetbal of tennis tot gewrichtsschade leiden.

Overgewicht verminderen

Door overgewicht wordt er te veel druk uitgeoefend op de gewrichten die gewicht dragen, en bijgevolg op de niet-dragende gewrichten. Deze druk veroorzaakt vroegtijdige slijtage en hiermee het optreden van symptomen van artrose.

 Let daarom op uw eetpatroon en volg eventueel een dieet om een gezond gewicht te bereiken: namelijk een Body Mass Index (BMI) van minder dan 25. Bij een BMI tussen 25 en 29 is de persoon namelijk te zwaar en boven de 29 spreken we van zelfs van obesitas. Met name bij artrose van de knie is overgewicht een klinisch bewezen oorzaak.

Opmerking: elke acht kilo boven het gezonde gewicht van een persoon verhoogt het risico op artrose van de knie met 70%.

 Het vermijden van repetitieve bewegingen en een slechte houding

Bepaalde onderzoeken hebben aangetoond dat mensen met te ver naar voren geplaatste knieën en vrouwen die constant hoge hakken dragen, aanleg hebben om artrose in de knie te krijgen.

 Helaas bestaat er tot op heden nog geen behandeling die deze ziekte geneest. Omdat de symptomen van artrose erg verschillend zijn, moeten de behandelingen aan elk individu en gedurende de verdere ontwikkeling van de ziekte worden aangepast.

Bestaan er behandelingen voor artrose? 

Omdat artrose invaliditeit kan veroorzaken, moet de ziekte zo snel mogelijk worden opgespoord en effectief worden behandeld: hiervoor zijn medicijnen en aangepaste revalidatie noodzakelijk.

 Artrose is een chronische ziekte is die langzaam evolueert. Het kraakbeen slijt geleidelijk aan zonder dat de patiënt specifieke pijn hoeft te ervaren. De pijn ontstaat later, naarmate de ziekte vordert. De pijn blijft dan aanhouden en vraagt om de inzet van verschillende behandelingen met medicijnen, injecties (infiltraties), kinesitherapie en operaties.

 Alleen pijnbestrijding kan de pijn van de patiënt verlichten. Revalidatie kan ook goed helpen. Op de lange termijn, wanneer de persoon lijdt aan ernstige artrose, kan de patiënt echter alleen nog maar een zekere zelfstandigheid behouden wanneer er een prothese wordt geplaatst. Dit gebeurt meestal 7 jaar na de eerste röntgendetectie van artrose in de heup (coxartrose) en 10 tot 12 jaar na het begin van artrose in de knie (gonartrose).

Artrose behandelen met medicijnen

 Er bestaat geen behandeling die de slijtage van het kraakbeen kan voorkomen. Wel kan de progressie van de ziekte vertraagd worden en de pijn verlicht worden met medicijnen. Deze medicamenteuze behandelingen zijn ook bedoeld om stijve gewrichten die door de artrose ontstaan, te verminderen.

 Behandelingen met medicijnen verschillen afhankelijk van het verloop van de ziekte en de ernst van de symptomen. Artsen geven vaak de voorkeur aan lokale behandelingen omdat deze minder kans geven op bijwerkingen. Artrose is een zogenaamde langzame ziekte. Bij behandelingen moet er rekening mee worden gehouden dat het lichaam ze ook op lange termijn zal moeten verdragen.

Er zijn verschillende soorten medicijnen die worden gebruikt bij de behandeling van artrose: 

• Pijnstillende middelen: acetaminophen (Tylenol®, Tempra®) alleen of gecombineerd met codeïne.
• Deze medicijnen moeten met mate worden gebruikt, omdat ze bijwerkingen kunnen veroorzaken zoals misselijkheid en slaperigheid.
• Niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen zoals ibuprofen, ketoprofen of naproxen die worden voorgeschreven als de pijn te hevig is.

Wees voorzichtig, deze medicijnen kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals spijsverteringsproblemen.

• Niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (of coxibs) of lokale behandeling met ontstekingsremmende geneesmiddelen die rechtstreeks op het door artrose aangetaste gewricht worden aangebracht.
• Glucosaminesulfaat, diacereïne, chondroïtinesulfaten en onverzeepbare stoffen uit avocado en sojabonen: deze medicijnen zijn onlangs succesvol gebleken.

Naast hun doeltreffendheid hebben deze geneesmiddelen veel minder bijwerkingen en kunnen ze de ontwikkeling van de ziekte vertragen.

• Er worden ook twee soorten injecties gebruikt: directe injectie met corticosteroïden, rechtstreeks in het gewricht dat is aangetast door artrose, of injecties met hyaluronzuur waardoor het pijnlijke gewricht weer gemakkelijker kan bewegen.

Een nieuwe behandeling: capsaïcine

• Deze stof wordt gewonnen uit de rode peper, Capsicum, die met name door Indianen in Zuid-Amerika wordt gebruikt. Het verzacht de pijn door zich te binden aan een receptor: de vanilloïdereceptor. Het maakt deze receptoren ongevoelig voor pijn. 

Bespreek met uw arts welke behandeling voor u het meest geschikt is om de artrose te bestrijden en de pijn te verlichten.

Artrose verlichten zonder medicijnen

Adviezen om de pijn die artrose veroorzaakt, te verlichten:

• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, zoals drie keer per week zwemmen of wandelen zoals nordic walking op een vlakke ondergrond

• Zorg voor een gezond gewicht: een BMI dat lager is dan 25

• Laat u behandelen door een kinesitherapeut

• Overweeg een orthopedische behandeling bij een medisch specialist om de druk op de gewrichten te verminderen

• Kies voor een revalidatiebehandeling van de gewrichten

• Maak gebruik van een orthopedisch hulpmiddel

• Ga regelmatig kuren in een thermaal bad ter verlichting van de pijn

Artrose verlichten met chirurgie

Wanneer medicatie niet langer voldoende is om pijn te verlichten, raden artsen een operatie aan. Bijvoorbeeld een kijkoperatie waarbij de gewrichten worden schoongemaakt of een operatie om de botgezwellen die door de artrose zijn ontstaan, te verwijderen.

 Het plaatsen van prothesen komt nog steeds veel voor: Bij artrose in de heup wordt vaak zeven jaar na de eerste diagnose voor een heupprothese gekozen. Deze prothese voorkomt een handicap als gevolg van het volledig verdwijnen van kraakbeen. In dit stadium is bewegen namelijk erg moeilijk geworden. 10 tot 12 jaar na de diagnose is het kraakbeen vaak volledig verdwenen. De persoon zal vaak een stok moeten gebruiken om zich te verplaatsen. 10% van deze patiënten komt nog in aanmerking voor een ​​knieprothese.

 Met een prothese doet u ongeveer 15 tot 20 jaar. Om de twee jaar moet een röntgenfoto worden gemaakt om de prothese te controleren.